Şark Çıbanı Nedir

Şark çıbanı nedir, kan emmeleri sırasında dişi tatarcıklarla yani sivrisineklerle bulaşan Leishmania parazitinin neden olduğu bir hastalıktır. Ülkemizde en fazla Çukurova bölgesinde görülür. Bunun farklı normları bulunmaktadır. Gün içinde kan emerek dolaşan tatarcıklar, geceleri kuytu yerlerde bulunurlar. Şark çıbanı ayrıca cinsel ilişkiyle, kan nakli ve plasenta yoluyla da oluşabilir. Buna şark çıbanı denmesi daha çok doğuda görülmesinden kaynaklanır. Ayrıca yıl çıbanı olarak da bilinir. Çünkü iyileşmesi yaklaşık 1-2 yılı bulur. Bu rahatsızlıkla mücadele edilmesi için, mutlaka tatarcıklarla etkin bir mücadele planı yapılmalıdır.

Bu rahatsızlık ciltte oluşur. %90 kadarı akut formda olur. Şark çıbanı kuru ve ıslak türde olabilir.

Kuru türde olan ısırıktan 2 ayla 1 yıl sonrasında ciltte basit böcek ısırığı normunda başlar. Bu şekilde meydana gelen kırmızı renkteki kabarıklık ortalama 6 ayda büyüme gösterir. Giderek ortası yara şeklini alır. Bu yaranın üzeri oldukça zor kalkan kabukla kaplıdır. Çoğunlukla tek olur ve bunun içinde fazla sayıda parazit bulunur. Aynı anda birden çok ısırıkla çok sayıda lezyonda gelişebilir. Üzeri giysiyle kaplı olmayan yaraların iyileşmesi 1 yılı bulur.

Islak türde olanlarda tatarcığın kanı emdiği yerde büyük bir sivilceye benzer kızarıklık meydana gelir. Bunun etrafı kabarık olur. Oldukça kısa sürede kabarıklık büyür ve yara şekline gelir. Şark çıbanı sert ve ağrılı hale gelir. Komşu alanlarda bulunan lenf bezlerinde büyüme olabilir. Bunlar 2-6 ayda iyileşir, ancak iz bırakırlar.

Şark çıbanının kronik türde olanında belirtiler iyileşmeden yıllarca devam eder.

Şark çıbanı kolay tedavi edilen bir rahatsızlık değildir. Hastalarda 2-3 hafta devam eden bir tedavi sürecinde ancak %20-30 oranında bir iyileşme sağlanabilir. Öncelikle şark çıbanı teşhisinin yapılması için, biyopsiye ihtiyaç duyulabilir. Öldürücü bir hastalık olmamasına rağmen, tedavi edilmediğinde deride yaşam boyu iz bırakan bir rahatsızlıktır. Tedavi uygulanan hastalarda ise, %95 oranında 1-2 yıl içinde iyileşme sağlanabilir. Tedavi uygulanmazsa %95 oranında hastalarda iz bırakarak iyileşebilir. Genellikle %5 oranında hastalarda kronik bir hale gelebiliyor. Oluştuğu yere göre ayrı etkileri olabilir. Göz kapağında çıkan şark çıbanı göz kuruluğu ve körlüğe neden olabilir, dudaklarda çıkarsa damar yapısını bozduğundan, kalıcı şişlik bırakabiliyor. Bu yüzden şark çıbanında iz kalması istenmiyorsa, mutlaka kronikleşmeden erken tedavi edilmelidir. Özellikle şark çıbanının üzeri kabuk başlamadan tedaviye başlanmalıdır.